(WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004, które wyraźnie wskazuje: Odpady żywnościowe, niejadalne produkty uboczne i inne śmieci muszą być jak najszybciej usuwane z pomieszczeń, gdzie znajduje się żywność, aby zapobiec ich gromadzeniu.

Jak to rozumieć?

Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. dotyczy higieny środków spożywczych i zawiera przepisy dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa żywności w całym łańcuchu produkcji. Wytyczne te mają na celu ochronę konsumentów przed zagrożeniami zdrowotnymi wynikającymi z niewłaściwego zarządzania odpadami i niehigienicznymi warunkami produkcji żywności.

W odniesieniu do fragmentu mówiącego o odpadach żywnościowych, niejadalnych produktach ubocznych i innych śmieciach, istotne jest kilka kluczowych aspektów:

  • Szybkie usuwanie odpadów: Odpady muszą być usuwane z pomieszczeń, gdzie znajduje się żywność, jak najszybciej. Oznacza to, że nie powinny one być pozostawiane na dłuższy czas, aby zapobiec ich gromadzeniu.
  • Zapobieganie gromadzeniu odpadów: Nagromadzenie odpadów w miejscach, gdzie przetwarza się lub przechowuje żywność, może prowadzić do zanieczyszczeń krzyżowych, wzrostu mikroorganizmów oraz przyciągania szkodników, co może zagrażać bezpieczeństwu żywności.
  • Higiena i bezpieczeństwo: Utrzymanie czystości w obszarach, gdzie znajduje się żywność, jest kluczowe dla zapobiegania skażeniom. Regularne i systematyczne usuwanie odpadów jest częścią dobrych praktyk higienicznych, które mają na celu utrzymanie bezpieczeństwa i jakości żywności.

Ale co oznacza najszybciej, czy jeżeli mam pojemnik na odpady, oznakowany o pojemności np.20 kg i powstanie odpad w ilości 0,5kg i umieszczę go w min, czy mam od razy opróżniać czy poczekać do zapełnienia?

Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 nie określa szczegółowych terminów ani konkretnych ilości odpadów, po osiągnięciu których należy opróżniać pojemniki na odpady. Zamiast tego, wprowadza ogólne wymagania dotyczące higieny i bezpieczeństwa, które każda firma spożywcza musi dostosować do swoich specyficznych warunków i procesów.

Oto kilka wytycznych, które mogą pomóc w interpretacji i wdrożeniu tego przepisu:

  • Ocena ryzyka: Oceniaj ryzyko związane z gromadzeniem się odpadów w twojej działalności. Jeśli 0,5 kg odpadu w pojemniku na odpady nie stanowi zagrożenia dla higieny i bezpieczeństwa żywności, nie ma potrzeby natychmiastowego opróżniania pojemnika.
  • Regularne opróżnianie: Ustal regularny harmonogram opróżniania pojemników na odpady, który odpowiada wielkości i charakterowi twojej produkcji. Na przykład, pojemniki mogą być opróżniane codziennie, co kilka godzin lub w innych regularnych odstępach czasu, w zależności od tego, jak szybko się zapełniają i jakie jest ryzyko związane z odpadami.
  • Czystość pojemników: Zapewnij, że pojemniki na odpady są czyste i nie przepełnione. Pojemniki powinny być myte i dezynfekowane regularnie, aby zapobiec rozwojowi mikroorganizmów i powstawaniu nieprzyjemnych zapachów.
  • Lokalizacja pojemników: Pojemniki na odpady powinny być umieszczone w miejscach, gdzie nie zagrażają bezpieczeństwu żywności. Powinny być łatwo dostępne dla pracowników, ale jednocześnie nie powinny znajdować się bezpośrednio w obszarach, gdzie przetwarza się żywność.
  • Szkolenie personelu: Przeszkol personel w zakresie procedur dotyczących zarządzania odpadami, aby byli świadomi, kiedy i jak opróżniać pojemniki na odpady oraz jak utrzymywać higienę w miejscu pracy.

W praktyce oznacza to, że jeśli umieścisz 0,5 kg odpadu w pojemniku o pojemności 20 kg, nie musisz go od razu opróżniać, o ile nie stanowi to zagrożenia higienicznego. Ważne jest, aby monitorować stan pojemników i opróżniać je regularnie, zgodnie z ustalonymi procedurami higienicznymi, które są dostosowane do specyfiki twojej działalności. Rozumienie tego zapisu oznacza, że przedsiębiorstwa spożywcze muszą wdrożyć skuteczne systemy zarządzania odpadami, które zapewniają, że odpady są usuwane szybko i w sposób zapobiegający ich gromadzeniu. Działania te muszą być integralną częścią planu higieny i zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie spożywczym. W kontekście rozporządzenia (WE) nr 852/2004 określenie „tak szybko, jak to możliwe” w odniesieniu do usuwania odpadów spożywczych, niejadalnych produktów ubocznych i innych śmieci z obszarów, w których ma się do czynienia z żywnością, jest interpretowane jako oznaczające wystarczająco szybko, aby zapobiec wszelkie potencjalne ryzyko skażenia. Nie musi to koniecznie oznaczać, że odpady należy usuwać natychmiast po wyprodukowaniu każdej małej ich ilości, ale należy nimi gospodarować, aby uniknąć gromadzenia się odpadów i zapewnić higienę.

Oto kilka kluczowych punktów pozwalających zrozumieć i zastosować ten wymóg:

  • Zapobieganie zanieczyszczeniom: Głównym celem jest zapobieganie zanieczyszczeniu produktów spożywczych przez marnotrawstwo żywności. Oznacza to, że nie należy dopuścić do gromadzenia się odpadów do poziomu, w którym stanowią zagrożenie dla higieny żywności.
  • Praktyczne zastosowanie: Jeśli masz wyznaczony pojemnik na odpady (np. kosz 20 kg), nie musisz go opróżniać po każdym dodaniu najmniejszej ilości (np. 0,5 kg śmieci). Zamiast tego należy go opróżniać wystarczająco regularnie, aby zapobiec przepełnieniu lub nadmiernemu gromadzeniu się wody. Częstotliwość opróżniania będzie zależała od szybkości wytwarzania odpadów i rodzaju odpadów.
  • Praktyki higieniczne: Pojemniki na odpady powinny być łatwe do czyszczenia, utrzymywane w dobrym stanie i, jeśli to konieczne, dezynfekowane w celu utrzymania higieny. Pojemniki powinny być również zamykane, aby zapobiec szkodnikom i nieprzyjemnym zapachom.
  • Wytyczne i zgodność: W samym rozporządzeniu nie określono konkretnych ram czasowych dotyczących usuwania odpadów. Od podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa spożywcze oczekuje się jednak, że w celu zapewnienia zgodności będą kierować się własnym osądem i przestrzegać dobrych praktyk higienicznych. Wytyczne krajowych organów ds. bezpieczeństwa żywności mogą zawierać dodatkowe szczegółowe informacje na temat najlepszych praktyk dostosowanych do różnych typów przedsiębiorstw spożywczych​ (EUR-Lex)​​ (Irlandzki Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności)​​ (EUR-Lex)​.

Podsumowując, rozporządzenie ma na celu zapewnienie gospodarowania odpadami w sposób zapobiegający zanieczyszczeniu i pozwalający na utrzymanie wysokiego standardu higieny żywności. Regularne monitorowanie i odpowiednie postępowanie z pojemnikami na odpady pomoże w osiągnięciu zgodności. Wróćmy jeszcze do definicji odpadów wg WE 1069 odpadem kategorii 3 są produkty spożywcze powstałe na skutek błędu w produkcji np. za tłuste, źle oznakowane, albo kulturowo nie jemy np. świńskich uszu i to jest odpad. Jakie zatem niebezpieczeństwo jest w umieszczeniu świńskich uszu w pojemniku na odpady czy źle oznakowanej kiełbasy, które zmusza mnie do natychmiastowego usuwania ich? Rozporządzenie (WE) nr 1069/2009 dzieli produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi na trzy kategorie w zależności od poziomu ryzyka, jakie stwarzają dla zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt. Materiały kategorii 3 są uważane za materiały o najniższym ryzyku i obejmują produkty powstałe w wyniku błędów produkcyjnych (np. przetłuszczone, źle oznakowane), części zwierząt niespożyte kulturowo (np. uszy świńskie) oraz artykuły spożywcze, które nie są już przeznaczone do spożycia przez ludzi. konsumpcji w celach komercyjnych. Mimo że materiały kategorii 3 wiążą się z niskim ryzykiem, podczas obchodzenia się z nimi i ich utylizacji należy przestrzegać szczególnych zasad higieny. Kluczowe zagrożenia i uzasadnienia dla szybkiej i właściwej utylizacji to:

  • Ryzyko zanieczyszczenia: Nawet materiały niskiego ryzyka mogą stać się pożywką dla rozwoju bakterii, jeśli nie są właściwie obsługiwane. Pozostawione do nagromadzenia materiały te mogą potencjalnie zanieczyścić inne produkty spożywcze, powierzchnie lub sprzęt używany do przygotowywania żywności, co może następnie prowadzić do chorób przenoszonych przez żywność.
  • Przyciąganie szkodników: Odpady, takie jak świńskie uszy lub źle oznakowane kiełbasy, mogą przyciągać szkodniki (np. gryzonie, muchy), które są wektorami różnych patogenów. Szybkie usunięcie pomaga zminimalizować to ryzyko.
  • Zapach i rozkład: Odpady organiczne mogą wytwarzać nieprzyjemny zapach i rozkładać się, co może przyczyniać się do złego środowiska pracy i dalszego ryzyka zanieczyszczenia.
  • Zgodność z przepisami: Właściwe i terminowe usuwanie odpadów stanowi część zgodności z szerszymi przepisami dotyczącymi higieny i bezpieczeństwa, zapewniającymi przedsiębiorstwom spożywczym utrzymywanie wysokich standardów bezpieczeństwa żywności.
  • Praktyczne wskazówki

Chociaż rozporządzenie kładzie nacisk na szybkie usuwanie w celu zapobiegania ryzyku, nie narzuca natychmiastowego usuwania po każdym wytworzeniu odpadów. Zamiast tego firmy powinny:

  • Wdrożenie regularnego usuwania odpadów: Ustal harmonogramy w oparciu o ilość i rodzaj wytwarzanych odpadów.
  • Używaj odpowiednich pojemników: Upewnij się, że pojemniki na odpady są odpowiednie, wyraźnie oznakowane i konserwowane, aby zapobiec wyciekom i dostępowi szkodników.
  • Szkolenia i monitorowanie: Szkolić personel w zakresie właściwych procedur postępowania z odpadami i regularnie monitorować ich przestrzeganie. Rozumiejąc przepisy i wdrażając praktyczne środki, przedsiębiorstwa można skutecznie gospodarować odpadami, zachowując bezpieczne i higieniczne środowisko. Wymóg szybkiego usuwania odpadów spożywczych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 852/2004 dotyczy przede wszystkim obszarów, w których żywność jest przygotowywana, poddawana obróbce lub przetwarzaniu, do których zaliczają się hale produkcyjne. Nacisk kładziony jest na utrzymanie higieny w obszarach aktywnego przetwarzania żywności, aby zapobiec zanieczyszczeniu i zapewnić bezpieczeństwo żywności.

Obszary zastosowań:

  • Hale produkcyjne:

W obszarach produkcyjnych, w których aktywnie przetwarza się żywność, rozporządzenie stanowi, że odpady, w tym produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego, muszą być usuwane tak szybko, jak to możliwe. Ma to na celu zapobieganie ryzyku skażenia i utrzymanie wysokich standardów higieny​ (Irlandzki Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności)​​ (EUR-Lex)​.

Miejsca składowania odpadów (np. składowanie produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego):

Rozporządzenie obejmuje także gospodarkę odpadami na terenach składowania. Jednakże pilność działań w tych obszarach można różnie interpretować. W obszarach składowania odpadów nacisk kładziony jest na właściwe zabezpieczenie i zapobieganie dostępowi szkodników i powstawaniu nieprzyjemnych zapachów. Obszary te muszą również spełniać standardy higieny, ale postępowanie z odpadami odbywa się tutaj zazwyczaj na większą skalę i może wiązać się z różnymi harmonogramami procedur w porównaniu z obszarami aktywnej produkcji żywności.

  • Obszary produkcyjne: Odpady należy często usuwać z tych obszarów, aby mieć pewność, że nie będą się gromadzić i powodować ryzyko skażenia. Obejmuje to używanie odpowiednich pojemników na odpady, regularne monitorowanie i natychmiastowe usuwanie odpadów, które mogłyby stwarzać ryzyko skażenia.
  • Obszary magazynowania: Chociaż odpady z wyznaczonych obszarów magazynowania nie muszą być usuwane tak często, jak w obszarach produkcyjnych, obszary te nadal muszą być zarządzane w celu zapobiegania przepełnieniu, przyciąganiu szkodników i powstawaniu nieprzyjemnego zapachu. Należy ustalić regularne harmonogramy usuwania odpadów z tych obszarów składowania w oparciu o ilość i rodzaj wytwarzanych odpadów.
  • Względy praktyczne

Pojemniki na odpady w produkcji: Pojemniki należy regularnie opróżniać w oparciu o harmonogram produkcji i stopień wytwarzania odpadów. Ważne jest, aby unikać gromadzenia się zanieczyszczeń, które mogłyby przyciągnąć szkodniki lub spowodować zanieczyszczenie.

  • Magazynowanie odpadów luzem: W przypadku większych, scentralizowanych pojemników na odpady w obszarach magazynowania nacisk kładziony jest na zapewnienie odpowiedniego przechowywania odpadów i zarządzania nimi. Pojemniki te powinny być zaprojektowane tak, aby zapobiegać wyciekom i dostępowi szkodników oraz powinny być opróżniane w razie potrzeby, aby zapobiec przepełnieniu.

Na koniec, natychmiastowe usuwanie odpadów jest ważne w obszarach produkcyjnych, jednak należy pamiętać o kwestiach następujących:

  • Wyznaczenie osoby, która nie może ze strefy wysokiego ryzyka, ubrana w dedykowanej tej strefie ubraniu przemieszczać się po całym zakładzie z odpadami, chyba, że jest to koniec produkcji i po tym następuje mycie.
  • Jeżeli już taka osoba wyniesie odpady to należy zadbać, aby na powrocie na stanowisko pracy wymusić przebranie w nowy zestaw odzieżowy, mycie i dezynfekcja dłoni, butów
  • Należy opracować konkretne procedury i częstotliwość w zależności od rodzaju operacji i ilości odpadów, dedykowanych dla wszystkich obszarów i miejsc powstawania
  • Należy przestrzegać ogólnych zasad utrzymania higieny i zapobiegania zanieczyszczeniom​.
  • W celu utrzymania higieny, zarządzanie odpadami w obszarach magazynowania również wymaga uwagi, aby zapobiec ryzyku skażenia.